Παγκόσμια ημέρα ενάντια στη διαδικασία του ακρωτηριασμού των γεννητικών οργάνων, είναι η 6η Φεβρουαρίου. Πρόκειται για μια από τις πλέον βάρβαρες διαδικασίες που δυστυχώς, ακόμα πραγματοποιείται σε διάφορες χώρες του κόσμου με θύματα γυναίκες και μικρά κορίτσια.
Περισσότερα από 200 εκατομμύρια κορίτσια και γυναίκες που σήμερα βρίσκονται εν ζωή, έχουν υποβληθεί σε ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων, ενώ συγκλονίζει το γεγονός ότι σύμφωνα με τους σημερινούς ρυθμούς, εκτιμάται ότι μέχρι το 2030, άλλα 68 εκατομμύρια κορίτσια ανά τον κόσμο ενδέχεται να έρθουν αντιμέτωπα με την τρομερή αυτή διαδικασία.
Τι είναι ο ακρωτηριασμός γυναικείων γεννητικών οργάνων;
Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων περιλαμβάνει όλες τις διαδικασίες που συνεπάγονται την αφαίρεση των εξωτερικών γυναικείων γεννητικών οργάνων ή άλλη επέμβαση επί των γυναικείων γεννητικών οργάνων, για μη ιατρικούς λόγους.
Τις περισσότερες φορές, ο ακρωτηριασμός εφαρμόζεται σε κορίτσια και νεαρές γυναίκες κάτω των 18 ετών. Τονίζεται ότι δεν προβλέπεται από καμία θρησκεία και δεν έχει κανένα όφελος για την υγεία. Αντιθέτως, η πρακτική αυτή μπορεί να προκαλέσει σωματικά και σίγουρα ψυχολογικά τραύματα που διαρκούν μια ζωή.
Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων ταξινομείται σε τέσσερις τύπους:
Τύπος 1: Γνωστός και ως κλειτοριδεκτομή. Αυτός ο τύπος συνίσταται στη μερική ή ολική αφαίρεση του εξωτερικού τμήματος του σώματος της κλειτορίδας ή/και της πόσθης αυτής (δερματικό κάλυμμα της κλειτορίδας).
Τύπος 2: Γνωστός και ως εκτομή. Σε αυτόν τον τύπο, το εξωτερικό τμήμα της κλειτορίδας και τα μικρά χείλη αφαιρούνται μερικώς ή ολικώς, με ή χωρίς συνοδό εκτομή των μεγάλων χειλέων.
Τύπος 3: Είναι επίσης γνωστός ως περιτομή ή φαραωνικός τύπος. Η επέμβαση συνίσταται στη στένωση της εισόδου το κόλπου μέσω της εκτομής και επανασυρραφής των μικρών ή/και μεγάλων χειλέων, με ή χωρίς αφαίρεση του εξωτερικού τμήματος της κλειτορίδας. Η είσοδος του κόλπου στενεύει τόσο όσο να επιτρέπει μόνο ένα μικρό άνοιγμα για την έξοδο των ούρων και του αίματος της περιόδου.
Τύπος 4: Αυτός ο τύπος περιλαμβάνει όλες τις άλλες επεμβάσεις στα γεννητικά όργανα των γυναικών για μη ιατρικούς σκοπούς, όπως τρυπήματα, σχάσεις, αποξέσεις και καυτηριασμούς.
Πρόσφατες εκτιμήσεις από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας δείχνουν ότι περίπου το 90% των περιπτώσεων περιλαμβάνουν κλειτοριδεκτομή, εκτομή ή περιπτώσεις όπου τα γεννητικά όργανα των κοριτσιών υφίστανται νυγμό (τρύπημα), χωρίς αφαίρεση ιστού (τύπος 4), και περίπου το 10% είναι περιτομές.
Πώς εφαρμόζεται ο ακρωτηριασμός;
Ο τύπος του ακρωτηριασμού, η ηλικία στην οποία πραγματοποιείται και ο τρόπος με τον οποίο γίνεται, ποικίλλουν ανάλογα με διάφορους παράγοντες.
Τέτοιοι είναι η εθνικότητα ή η φυλή που ανήκουν τα κορίτσια ή γυναίκες, σε ποια χώρα ζουν (αν βρίσκονται σε αγροτική ή αστική περιοχή) και φυσικά το κοινωνικοοικονομικό τους υπόβαθρο.Η διαδικασία πραγματοποιείται σε διάφορες ηλικίες, από λίγο μετά τη γέννηση έως κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της πρώτης εγκυμοσύνης.
Ο ακρωτηριασμός πραγματοποιείται συνήθως από παραδοσιακούς «επαγγελματίες» με τη χρήση αιχμηρού αντικειμένου, όπως μαχαίρι, λεπίδα ξυραφιού ή σπασμένο γυαλί. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις για αύξηση της εκτέλεσης του ακρωτηριασμού από ιατρικό προσωπικό. Ωστόσο, η ιατρικοποίηση του ακρωτηριασμού ελέγχεται και καταγγέλλεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Συνέπειες του ακρωτηριασμού
Σύμφωνα με τον Manfred Nowak, Ειδικό Εισηγητή του ΟΗΕ για τα βασανιστήρια και άλλες σκληρές, απάνθρωπες ή ταπεινωτικές μεταχειρίσεις ή τιμωρίες, οι άμεσες συνέπειες του ακρωτηριασμού περιλαμβάνουν έντονο πόνο και αιμορραγία, σοκ, δυσκολία στην ούρηση, λοιμώξεις, τραυματισμούς σε ιστούς γειτονικούς στα γεννητικά όργανα και μερικές φορές θάνατο. Η διαδικασία μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο λόγω σοβαρής αιμορραγίας που οδηγεί σε αιμορραγικό σοκ, νευρογενές σοκ ως αποτέλεσμα του πόνου και του τραύματος, καθώς και γενικευμένη μόλυνση (σηψαιμία).
Σχεδόν όλες οι γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε ακρωτηριασμό βιώνουν έντονο πόνο και αιμορραγία ως συνέπεια της διαδικασίας. Η ίδια η διαδικασία είναι ιδιαιτέρως ψυχοτραυμαυτική, καθώς τα κορίτσια κρατούνται ακίνητες με βίαιο τρόπο. Ο κίνδυνος και οι επιπλοκές αυξάνονται ανάλογα με τον τύπο του ακρωτηριασμού και είναι πιο σοβαροί και συχνότεροι με τις περιτομές.
"Ο πόνος που προκαλείται από τον ΑΓΓΟ δεν σταματά με την αρχική διαδικασία, αλλά συχνά συνεχίζεται ως συνεχιζόμενο βασανιστήριο καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής μιας γυναίκας", λέει ο Manfred Nowak.
Μακροπρόθεσμα, οι γυναίκες που έχουν υποστεί ακρωτηριασμό μπορεί να βιώνουν χρόνιο πόνο, χρόνιες πυελικές λοιμώξεις, ανάπτυξη κύστεων, αποστημάτων και ελκών των γεννητικών οργάνων, υπερβολικό σχηματισμό ουλώδους ιστού, μόλυνση του αναπαραγωγικού συστήματος, μειωμένη σεξουαλική ευχαρίστηση και ψυχολογικές συνέπειες όπως διαταραχή μετατραυματικού στρες.
Πρόσθετες απώτερες επιπλοκές περιλαμβάνουν προβλήματα ούρησης και εμμήνου ρύσεως, υπογονιμότητα, επακόλουθες χειρουργικές επεμβάσεις (απολίνωση και επανασύνδεση) και επώδυνη σεξουαλική επαφή. Η σεξουαλική επαφή μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο μετά τη διάνοιξη της στένωσης που προκαλεί ο ακρωτηριασμός, μέσω χειρουργικής επέμβασης ή διεισδυτικής σεξουαλικής επαφής.
Κατά τη διάρκεια του τοκετού, μπορεί να σχιστεί ο ουλώδης ιστός ή να χρειαστεί να αποκατασταθεί ο ακρωτηριασμός για να μπορέσει να βγει το μωρό. Μετά τον τοκετό, οι γυναίκες από ορισμένες φυλετικές κοινότητες συχνά υποβάλλονται σε επανασυρραφή των τοιχωμάτων του κόλπου και του αιδοίου, δηλαδή σε ένα νέο ακρωτηριασμό.
Πολυεθνική μελέτη του ΠΟΥ σε έξι αφρικανικές χώρες έδειξε ότι οι γυναίκες που είχαν υποβληθεί σε ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων είχαν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο ανεπιθύμητων συμβάντων κατά τη διάρκεια του τοκετού και ότι ο ακρωτηριασμός των γεννητικών οργάνων στις μητέρες έχει αρνητικές επιπτώσεις στα νεογέννητα μωρά τους. Σύμφωνα με τη μελέτη, επιπλέον ένα έως δύο μωρά ανά 100 γεννήσεις πεθαίνουν ως αποτέλεσμα του ακρωτηριασμού των γεννητικών οργάνων.
Ο ακρωτηριασμός παραβιάζει τα δικαιώματα των παιδιών
Ο ακρωτηριασμός εφαρμόζεται σε κορίτσια συνήθως ηλικίας 0-15 ετών. Ως εκ τούτου, η πρακτική του ακρωτηριασμού παραβιάζει τα δικαιώματα των παιδιών, όπως ορίζονται στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (ΣΔΠ):
- Το δικαίωμα να μην υφίστανται διακρίσεις (άρθρο 2),
- Το δικαίωμα προστασίας από κάθε μορφή ψυχικής και σωματικής βίας και κακομεταχείρισης (άρθρο 19 παράγραφος 1),
- Το δικαίωμα στο υψηλότερο εφικτό επίπεδο υγείας (άρθρο 24),
- Το δικαίωμα της ελευθερίας από βασανιστήρια ή άλλη σκληρή, απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση ή τιμωρία (άρθρο 37).
Επιπλέον, οι αρνητικές επιπτώσεις του ακρωτηριασμού στην ανάπτυξη των παιδιών αντιβαίνουν στο βέλτιστο συμφέρον του παιδιού - κεντρική έννοια της Σύμβασης (άρθρο 3).
Επειδή πραγματοποιείται χωρίς τη συγκατάθεση των κοριτσιών, παραβιάζει επίσης το δικαίωμα ελεύθερης έκφρασης της άποψης του ατόμου (άρθρο 12).
Ακόμη και αν το κορίτσι γνωρίζει την πρακτική, το ζήτημα της συναίνεσης παραμένει, καθώς τα κορίτσια είναι συνήθως πολύ μικρά για να ερωτηθούν και δεν έχουν λόγο στην απόφαση που λαμβάνεται για λογαριασμό τους από μέλη της οικογένειάς τους. Από την άλλη πλευρά, οι έφηβες και οι νέες γυναίκες πολύ συχνά συμφωνούν να υποβληθούν σε ακρωτηριασμό επειδή φοβούνται τη μη αποδοχή από τις κοινότητες, τις οικογένειες και τους συνομηλίκους τους, σύμφωνα με την έκθεση του Ειδικού Εισηγητή για τα Βασανιστήρια του 2008.
Η Επιτροπή για τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού έχει δηλώσει ότι τα συμβαλλόμενα στη Σύμβαση κράτη έχουν την υποχρέωση "να προστατεύουν τους εφήβους από όλες τις επιβλαβείς παραδοσιακές πρακτικές, όπως οι πρόωροι γάμοι, οι δολοφονίες τιμής και ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων" (2003).